Geboren 1900
- Dood 1974
Karel Maes
Biography

Karel Maes is begin jaren 1920 één van de weinige beeldende kunstenaars uit België die aansluiting vindt bij de Nederlandse De Stijl-beweging. Hoewel minder prominent dan zijn collega’s Georges Vantongerloo en Huib Hoste, krijgt Maes erkenning bij de grote voorman Theo Van Doesburg (1883 - 1931). Een tijdlang is Maes zelfs de Belgische ‘vertegenwoordiger’ van Van Doesburgs internationale beweging. Het hoogtepunt is de ondertekening in 1922 van het manifest van de ‘Konstruktivistische Internationale Beeldende Arbeidsgemeenschap’ in Weimar. Hij doet dit in aanwezigheid van Van Doesburg, El Lissitzky (1890 – 1941), Max Burchartz (1887 – 1961) en Hans Richter (1888 – 1976). De kunstenaar is aanwezig op bijna alle grote avant-gardistische tentoonstellingen waar de Zuivere Beelding actief is (Antwerpen, Brugge, Genève, Brussel, Monza, enz.).

Karel Maes, opgeleid als onderwijzer, kiest zeer jong voor een artistieke loopbaan. Nadat hij kort de grenzen van verschillende schilderstijlen aftast (impressionisme, kubisme en fauvisme), keert Maes vanaf 1920 het figuratieve de rug toe. Samen met onder meer Jozef Peeters, maakt hij van dan af deel uit van de eerste Belgische generatie van geometrisch abstracte schilders. Zijn werken kenmerken zich door een vlakke opeenstapeling van rechthoeken, cirkels en driehoeken.

Het oeuvre van de jonge Karel Maes (circa 1918 – 1925) is de vrucht van een veelzijdige technische ontwikkeling. Zijn oeuvre bestaat uit schilderijen, tekeningen, affiches, lino’s, houtsneden en theaterdecors. Hij ontwerpt illustraties voor talloze Belgische avant-gardetijdschriften zoals Lumière, Ruimte, Ça Ira, Het Overzicht, De Driehoek en 7 Arts. In 1924 werkt hij samen met zijn broer Jef aan de realisatie van seriemeubels voor de tuinwijk Cité Moderne in Sint-Agatha-Berchem. Maes heeft de smaak voor de toegepaste kunsten te pakken en combineert zijn plastische en grafische werk met het vormgeven van meubels, tapijten en glasramen. Na zijn huwelijk in 1926 wordt hij dankzij zijn schoonvader Herman Teirlinck directeur bij het Brusselse meubelbedrijf Atelier Victor De Cunsel. Naar het einde van de jaren 1920 geraakt Maes meer en meer geïsoleerd van de kunstwereld. Dit, en zijn veroordeling voor culturele collaboratie na WO II, verklaart waarom zijn oeuvre nooit echt bekend is geraakt. Toch zet de kunstenaar zijn veelzijdig werk verder, waarbij hij zich laat inspireren door de toen overheersende surrealistische en expressionistische strekkingen, zonder evenwel helemaal afstand te doen van het abstracte. Bij zijn terugkeer uit Belgisch Congo (eind jaren 1960) herneemt Maes de geometrische composities uit de vroegere jaren en maakt ook nieuw lyrisch-abstract werk.Aan het einde van zijn leven neigt Maes meer naar traditioneel werk. 

Een reconstructie van Maes’ ontwikkeling is een moeilijk gegeven. Er zijn veel hiaten en open vragen. Tot tweemaal toe werden grote delen van zijn oeuvre vernietigd en hij liet vaak na om zijn werk te dateren. Niettemin is Karel Maes één van de grote vertegenwoordigers van de ‘koude’ abstractie in België.

 

1900 - 1915

Karel Maes wordt op 25 december 1900 in Mol geboren. Hij is de zoon van antiquair, restaurateur en houtsnijder Hendrik Maes en Maria Baten. In 1910 trekt Hendrik Maes met zijn gezin naar Brussel en vestigt zich aan de Ruisbroekstraat 74. In 1913 volgt Karel Maes gedurende één jaar les aan de Brusselse Academie. Hij raakt er bevriend met Pierre-Louis Flouquet, René Magritte en Victor Servranckx. 

Maes volgt vanaf 1915 les aan de Karel Buls Normaalschool in Brussel. Herman Teirlinck (1879 – 1967) is één van zijn leraars, en E.L.T Mesens (1903 – 1971) één van zijn medeleerlingen.

1919

Hij werkt mee aan het Centre d’Art in Brussel, samen met onder anderen Maurice Casteels (1890 – 1962) en Pierre-Louis Flouquet.

1920

Maes werkt als onderwijzer in Sint-Jans-Molenbeek en als tekenleraar in Brugge.

Is aanwezig op een lezing van Theo van Doesburg, georganiseerd door het tijdschrift Le Geste in het Centre d’Art. Neemt in oktober 1920 deel aan de tentoonstelling van het Eerste Congres van Moderne Kunst in Antwerpen, waar hij Jozef Peeters voor het eerst ontmoet.

Deelname aan de Exposition internationale d’art moderne in Genève. 

1921

Karel Maes levert geregeld lino’s aan modernistische tijdschriften zoals Lumière, Ruimte, Ça Ira, Het Overzicht, De Driehoek en 7 Arts.

In maart ontvangt Maes samen met Magritte en Mesens Theo Van Doesburg in Brussel op zijn doorreis door Europa. Nieuwe ontmoeting met Van Doesburg na zijn lezing op 30 november 1921 in Brussel.  Maes krijgt en weigert een voorstel van de Parijse galerie L’Effort Moderne van Léonce Rosenberg. Hij werd voorgedragen door Van Doesburg.

1922

Deelname aan de tentoonstelling van het Tweede Congres van Moderne Kunst in Antwerpen.

Hij geeft een lezing gedurende het Derde Congres van Moderne Kunst in Brugge. De lezing, getiteld De kunstenaar beeldt niet uit, maar beeldt is Maes’ visie op tweeduizend jaar kunstgeschiedenis. Fernant Berckelaers, later bekend als Michel Seuphor, schrijft een recensie over deze toespraak in Het Overzicht. Maes is medestichter van 7 Arts waarvoor hij vele recensies over beeldende kunst schrijft. 

Karel Maes correspondeert met van Doesburg over de vertegenwoordiging van De Stijl in België. Hij ondertekent het manifest van de Konstruktivistische Internationale Beeldende Arbeidsgemeenschap (K.I.) op 25 september 1922 in Weimar.

1923

Deelname aan de stand van 7 Arts/ L’Equerre tijdens de tentoonstelling Les arts belges d’esprit nouveau in Brussel. Hier toont hij onder andere zijn affiche De vertraagde film, gemaakt voor een theaterstuk van Herman Teirlinck.

Het tijdschrift Mecano bekritiseert Maes omwille van zijn artistieke en Vlaamsgezinde theorieën in het artikel Waar de maes K en Scheldwoorden vloeien. Het artikel is allicht geschreven door Mesens die geruime tijd in onmin leeft met Maes.

1924

Hij ontwerpt, samen met zijn broer Jef, meubelen voor de Cité Moderne in Sint-Agatha-Berchem. De Cité Moderne is een ontwerp van architect Victor Bourgeois.

1925

Oprichting van de groep L’Assaut samen met onder anderen Jean- Jacques Gailliard (1890 – 1976), Felix De Boeck en Pierre-Louis Flouquet .

Deelname aan de Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes in Parijs en aan de Exposition Internationale des Arts Décoratifs Modernes in het Italiaanse Monza.

1926

Huwelijk met Stella, dochter van Herman Teirlinck, in Sint-Jans-Molenbeek op 4 augustus 1926. Hij neemt een leidinggevende functie waar binnen het meubelbedrijf Atelier Victor De Cunsel te Brussel.

1927 - 1930

Deelname aan de tentoonstelling door de groep L’Assaut in Brussel en in het Nederlandse Overveen.

Bouwt een huis in Dilbeek naar zijn eigen ontwerp. Werkt samen met architect Victor Bourgeois aan de dubbele villa in Sint-ldesbald, bedoeld voor het gezin Maes én de familie Teirlinck. Hij vestigt zich als onafhankelijk meubelmaker in Brussel.

Geboorte van zijn zonen Jan (1928) en Piet (1930).

1944 - 1949

Wordt gevangen genomen wegens politieke collaboratie. Hij was namelijk lid van DeVlag, een organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog ijverde voor de opname van Vlaanderen in Hitlers Groot-Duitse Rijk. In 1947 wordt hij tot 8 jaar gevangenisstraf veroordeeld. In 1949 komt hij voorwaardelijk vrij.

1950 - 1967

Maes vertrekt naar Leopoldstad (Congo), waar hij de Menuiserie-Ebénisterie Maes et Fils opricht. Hij en zijn zoon Piet weigeren een contract van de meubelfirma Knoll.

In 1963 overlijdt Stella Teirlinck in Leopoldstad (1963).

Hij wordt in 1966 aangehouden en zijn werk wordt in beslag genomen door de Congolese autoriteiten. Maes keert definitief naar België terug en vestigt zich in Assent, later in Koersel, bij het gezin van zijn zoon Piet.

Herneemt oude composities van de jaren 1920 en schildert lyrisch abstracte werken.

1974

Karel Maes overlijdt in Brussel op 11 juli 1974.

 

Sergio Servellón

 

CC-BY-NC (Creative Commons 4.0)

Personage
[s.t.]